Nhiều cha mẹ rất băn khoăn về một số khái niệm và hướng dẫn khi dùng sữa cho các bé? Và những độ tuổi nào thích hợp sữa nào? hoặc liệu vai trò dinh dưỡng của sữa có quan trọng cho cơ thể các bé?
Theo Wikipedia Sữa là một chất lỏng màu trắng đục được tạo ra bởi giống cái của động vật có vú. Khả năng tạo ra sữa là một trong những đặc điểm phân định động vật có vú. Sữa được tạo ra làm nguồn dinh dưỡng ban đầu cho các con sơ sinh trước khi chúng có thể tiêu hóa các loại thực phẩm khác.
Sữa được tiết ra ban đầu gọi là sữa non có chứa các kháng thể từ mẹ để cung cấp cho con, do đó sữa non giúp cơ thể tăng cường dưỡng chất và tăng hệ miễn dịch đối với một số bệnh thông thường.
Cách dúng các loại sữa theo thứ tự ưu tiên và độ tuổi
1. Sữa mẹ
Đây là dòng sữa duy nhất, quý giá mà mẹ có thể dành tặng cho bé khi chào đời, khuyến khích cho các bé bú ngay mới sinh và kéo dài ít nhất đến 6 tháng tuổi, hoặc 1 tuổi, 2 tuổi hoặc xa hơn. Nếu bé đã bú sữa mẹ hoàn toàn thì không cần phải dặm thêm sữa ngoài, trừ khi có yêu cầu đặc biệt của chuyên gia sức khỏe.
Sữa công thức:
Sữa công thức là sữa được làm gần giống với sữa mẹ về các mặt dinh dưỡng. Nhưng thiếu các yếu tố miễn dịch so với sữa mẹ. Trong trường hợp bé không thể bú sữa mẹ 0-6 tháng, sữa công thức có thể dùng cho các bé ở độ tuổi trên. Bố mẹ lưu ý từ 6 - 12 tháng tuổi: sữa công thức chỉ được khuyên dùng khi bé không thể bú mẹ.
Một điều cha mẹ cũng nên biết, Tổ Chức Y tế Thế Giới (WHO) cũng nhấn mạnh: nhiều cha mẹ nghĩ sữa công thức dành cho bé 6 tháng tuổi trở lên (follow-up formula) sẽ nhiều chất dinh dưỡng hơn và phù hợp hơn sữa mẹ vì bé lớn hơn.
Suy nghĩ này là không đúng, không chứng minh khoa học nào đến hiện tại nói sữa follow-up có thể thay thế sữa mẹ. Điều này có nghĩa không có sai biệt nào về dinh dưỡng khi bé vẫn bú mẹ hoàn toàn qua 6 tháng tuổi.
Điều lưu ý: Khi bé bú mẹ hoàn toàn khi bước qua 6 tháng tuổi, bé nên có chế độ ăn cân bằng 1 số chất đạm, đặc biệt thịt bò heo để gia tăng nguyên tố sắt cho bé. Bé cũng nên bổ sung thêm vitamin D 300iu/ngày và omega-3 DHA/EPA nếu chế độ bé không đủ.
Sữa tươi thanh trùng nguyên kem:
Sữa tươi thanh trùng chỉ khuyên thay thế sữa công thức khi qua 1 tuổi, không thay thế sữa mẹ. So với sữa công thức, sữa tươi thanh trùng sẽ có thời gian bảo quản ngắn hơn (< 1 tháng) và phải bảo quản lạnh. Do đó, dinh dưỡng sữa tươi thanh trùng sẽ tập trung những chất dinh dưỡng cần thiết trong giai đoạn 1-2 tuổi là canxi, kali và chất béo nhiều hơn so với sữa công thức.
Sữa tươi thanh trùng nguyên kem tức là chứa 3.5-4g chất béo/100ml sữa cần cho cung cấp chất béo để phát triển giai đoạn này. Bé thừa cân béo phì thì cần tư vấn chuyên gia dinh dưỡng. Sữa tươi thanh trùng ít béo/sữa gầy không khuyên dùng trong độ tuổi này vì lượng chất béo thấp.
Lời khuyên: nên thay thế từ từ sữa công thức để bé có thời gian thích nghi. Bạn cũng không cần phải lo lắng, nếu bé không thích uống sữa tươi. Nếu vậy, thì không cần chuyển, nhưng chế độ ăn bé chú ý thêm canxi từ cá tôm, kali từ chuối, cà chua và 1 số quả mọng nước, và chất béo từ dầu và cá có dầu như cá thu, cá hồi, cá chép, và lươn.
Sữa tươi tiệt trùng:
Sữa này giống sữa tươi thanh trùng nhưng được xử lý nhiệt cao hơn nên thời gian bảo quản lâu hơn (có thể lên 6 tháng) và không cần bảo quản lạnh vì chứa 1 số chất điều vị và bảo quản. Sữa này khuyên dùng như 1 phần trong chế độ ăn dinh dưỡng cân bằng cho bé sau 2 tuổi vì sau độ tuổi này sữa không còn là dinh dưỡng chính, mà là một nguồn bổ sung canxi.
Tuy nhiên, canxi bé có thể lấy cân bằng từ nhiều nguồn khác như cá tôm, trứng, phô mai. Do đó,nếu bé không uống sữa nữa, thì mẹ vẫn có thể đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ cho bé bằng cách cân bằng dinh dưỡng trong bữa ăn của bé và lựa chọn một số thực phẩm giàu canxi 2-3 bữa trong tuần.
Sữa hạt:
Gọi là sữa nhưng thực chất không phải sữa, mà nói đúng hơn là nước ép hạt. Chất béo và một số thành phần ít hơn sữa tươi và sữa công thức. Không khuyên dùng thay thế sữa mẹ, sữa công thức hoặc sữa tươi cho bé dưới 2 tuổi. Dùng 1 vài dịp trong tuần cho bé từ 1 tuổi thì được.
Một số lo lắng về Hormone tăng trưởng và nhân tố IGF trong sữa
Một số cha mẹ lo lắng hormone tăng trưởng và igf-1 dư thừa trong sữa sẽ liên quan đến bệnh ung thư, như ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt. Đây là câu trả lời của Trung Tâm Quốc Gia Nghiên cứu Ung Thư UK:
Dùng hormon tăng trưởng bò tiêm vào bò sẽ tăng tiết sữa 15%, nhưng đó là hormone tăng trưởng bò (BST). Ở người cũng có hormone này gọi là HST. Hormone của bò không thể tiếp nhận thụ thể liên quan đến hormone của người. Ở Anh và Châu Âu (trừ Mỹ) đã cấm sử dụng hormone này trên động vật nuôi vì bảo vệ sức khỏe động vật, chứ không có cảnh báo liên quan đến phát triển ung thư. Việc đem sản phẩm ra cho người, cơ quan kiểm định đã quản lý lượng tiết hormone nằm trong danh mục cho phép và được chứng minh là an toàn.
IGF-1 thì cả người và bò đều tiết vào sữa với 1 nồng độ khác nhau. IGF-1 được tạo ra trong cơ thể người cao hơn so với lượng IGF-1 trong 1 hộp sữa tươi. Hiện tại, nghiên cứu cho thấy việc hiện diện IGF-1 cao và lâu dài liên quan đến phát triển ung thư vú, ruột và tuyến tiền liệt. Nhưng bằng chứng về việc dư IGF-1 từ việc uống sữa là chưa có thông tin. Anh và Châu Âu không sử dụng hormon này trong động vật nuôi, nhưng Mỹ thì có.
Đến nay, các vấn đề sức khỏe khác về béo phì, đái tháo đường dậy thì sớm và tim mạch là vẫn chưa đủ bằng chứng thuyết phục để nói liên quan đến sữa ở những bé có cân nặng và sức khỏe bình thường. Nhưng vẫn lưu ý rằng các bé thừa cân béo phì thì nên tư vấn chuyên gia dinh dưỡng để giam các nguy cơ trên.
Lời khuyên của chuyên gia dinh dưỡng:
Cha mẹ nên thay đổi suy nghĩ về sữa để sáng suốt quyết định:
Sau 2 tuổi, cha mẹ nên hiểu sữa chỉ là một phần dinh dưỡng, sữa ngày nay chúng ta nên hiểu chỉ là 1 nguồn cung cấp canxi, chất béo, kali và đạm. Không nên hiểu sữa là nguồn duy nhất cho canxi, cho tăng chiều cao. Do đó, cha mẹ có thể sử dụng đa dạng nguồn chứa các chất dinh dưỡng trên nếu không muốn cho bé uống sữa.
Khi chọn sữa, tôi luôn khuyên cha mẹ chọn những công ty lớn và uy tín. Ở Vn, có nhiều công ty sữa lớn và đã xuất khẩu sang nhiều quốc gia Châu Âu. Do đó, các bạn nên yên tâm nếu nồng độ các hormone tăng trưởng và IGF-1 vượt tiêu chuẩn sẽ không thể xuất khẩu. Nếu bạn chọn mua sữa ngoại, vẫn tiếp lo lắng về hormone tăng trưởng thì chỉ nên chọn dòng sản phẩm của Anh hoặc Châu Âu.
Và điều cuối cùng tôi vẫn luôn khuyên cha mẹ: có một nguồn sữa bạn không phải suy nghĩ sạch hay bẩn, không phải suy nghĩ có ảnh hưởng sức khỏe bé hay không, có đủ chất dinh dưỡng cho bé không, không phải suy nghĩ hôm nay tiết kiệm được bao nhiêu để mua sữa cho con. Đó là sữa mẹ. Tại sao không phải là sữa mẹ chứ ! Hãy cho bé bú sữa mẹ nếu bạn vẫn tin rằng chỉ có bạn cho bé tốt nhất
Có rất nhiều kiến thức dinh dưỡng khác nhau tại Ăn dặm 3in1 mà bố mẹ có thể tham khảo trong Kiến thức dinh dưỡng để giúp bố mẹ trao dồi thêm kiến thức cũng như kỹ năng trong quá trình nuôi dạy con.
